Lời khen và sự ghi nhận trong kinh doanh
Từ ngày qua Mỹ sống, mẹ tôi đi học thêm tiếng Anh với các cô giáo Mỹ. Ngày nào bà cũng về nhà hân hoan, không ngớt lời kể chuyện: “Cô giáo khen mẹ thế
Bài viết của chị Lan Bercu, Tác giả “36 Kế Trong Kinh Doanh Hiện Đại”, Nhà sáng lập LanBercu TV, đăng trong Group Quản trị và Khởi nghiệp.
Lời khen và sự ghi nhận: Tạo “nghiện” cho bản thân và người chung quanh!
Khi sống ở nước ngoài thì tôi nhận thấy một điều. Đó là người Tây phương có khuynh hướng biểu hiện sự khen tặng và ghi nhận rõ nét hơn là người châu Á. Vì rằng văn hóa Châu Á có khuynh hướng “understate” (nói giảm đi hoặc hiểu ngầm); người Tây phương có khuynh hướng “overstate” (nói quá hơn, phải bộc lộ trọn vẹn).
Tôi dùng từ “khuynh hướng” có nghĩa là theo chỉ số phần trăm chứ không phải ai cũng vậy.
Khi tôi làm một điều gì tốt. Mẹ tôi không mở to đôi mắt long lanh và thốt lên: “Ồ, con tôi! Con tuyệt vời quá! Mẹ hãnh diện vì con.” Mà bà im lặng và ngấm ngầm nấu một món gì đó mà tôi thích ăn nhất cho tôi ăn. Mà bà cũng không nói lý do vì sao bà nấu món đặc biệt đó. Các cậu dì thì tặng cho một câu: “Ừ, thì cũng được!”
Ở chừng mực nào đó văn hóa Á Châu xem sự bộc lộ đó là không cần thiết, không chân thành, quá lố. Hiểu ngầm thì sâu sắc, ngăn chặn tính ngạo mạn và tạo tính khiêm tốn cho người khác.
Máy scan cắt lớp MRI gần đây đã cho phép các nhà khoa học thay vì chỉ thí nghiệm trên xác chết hay người bị bệnh; thì ngày nay có thể đo đạc và chụp hình não lúc ta đang yêu, vui, buồn, giận dữ, trầm cảm, lo lắng… Khoa học tìm thấy rằng khi ta nghe một lời khen, được một lời ghi nhận, nhận phần thưởng, một lời động viên, được một sự đánh giá cao của người khác dành cho mình thì não ta tràn ra một lượng dopamine đáng kể.
Dopamine là một hóc môn kích thích thần kinh (neurotransmitter) làm ta hưng phấn, lên cao, kiêu hãnh, sung sướng, phiêu diêu, thăng hoa. Dopamine có rất nhiều trong heroin, cocaine và morphine (đến đây các bạn khoan hãy sợ nhé). Não được tràn ngập bởi lượng dopamine cực đỉnh khi ta chích các loại thuốc “xì ke”, ecstasy, đang yêu và đang hoạt động tình dục.
Đó là lý do vì sao người ra rất dễ bị nghiện ngập vào những hoạt động trên. Chơi video game hay chơi đánh bài cũng tạo ra một lượng dopamine cực kỳ cao trong não vì nó khiêu khích và kích động não bằng phần thưởng, dù rằng phần thưởng là ảo hay thật. Mà phần thưởng giúp tạo dopamine.
Lý do ta bị “nghiện ngập” vì não sẽ tìm mọi cách lập lại cái hoạt động nào đưa đến cho nó bơm vào lượng dopamine đó. Khi bơm vào là nó “sướng” nên nó lặp lại để tìm cảm giác đó.
Ta nghiện FACEBOOK, nhưng không ai nghiện Linkedin. Thuật toán và môi trường FACEBOOK liên tục khuyến khích lượng dopamine trào vô não người tham gia. Khi tôi viết hay post một tấm hình, tôi lập tức nhận được “likes”,” comments” “Em giỏi quá! Chị hay quá! Anh đẹp trai quá! Chị đẹp gái quá! Sao trẻ quá…” Lúc đó não bơm dopamine… và tôi cảm thấy “sướng”. Vì “sướng” nên tôi cứ muốn lặp lại điều đó. Đơn giản thế thôi!
Các bạn thử post hình ảnh hay nội dung gì đó lên FACEBOOK khoảng vài ngày mà không ai “like” hay “comment” xem. Tôi cam đoan bạn sẽ giảm và ngưng post.
Trong quản trị và lãnh đạo, việc ghi nhận, khen thưởng những hành vi tích cực, thành tích cụ thể là một công cụ rất hữu ích để gây ảnh hưởng. Khi được ghi nhận, người khác sẽ lặp lại hành động tích cực, có năng lượng cao, được động viên và cam kết. Ngay cả tiền bạc vật chất cũng không thay thể được sự ghi nhận và cái cảm giác được chú ý, tôn trọng và tôn vinh. Vào năm 2004, Gallup khảo sát bốn triệu nhân viên toàn cầu về vấn đề này và càng khẳng định như sau. Khi được ghi nhận và khen tặng, nhân viên:
• Trung thành hơn với công ty, tỉ lệ nghỉ việc giảm.
• Cũng cố hành vi tích cực và tạo thói quen tốt.
• Sức khỏe và tinh thần nhân viên được nâng cao.
• Cũng cố lòng tự tin ở chính mình, lòng tin với người khác.
• Cố gắng đạt mục tiêu chung và nâng cao tinh thần trách nhiệm.
Vậy ta nên ghi nhận và khen tặng nhu thế nào?
• Chân thành, đúng chỗ, có bằng chứng.
• Làm ngay hay càng sớm càng tốt lúc sự việc vừa diễn ra.
• Tập trung vào hành vi, thành tích cụ thể.
• Nói lời cám ơn.
• Đừng nghĩ rằng người khác đoán được trong đầu bạn nghĩ gì. Hãy thể hiện, hãy cho người khác biết là bạn đánh giá cao người đó nếu họ xứng đáng.
Từ ngày qua Mỹ sống, mẹ tôi đi học thêm tiếng Anh với các cô giáo Mỹ. Ngày nào bà cũng về nhà hân hoan, không ngớt lời kể chuyện: “Cô giáo khen mẹ thế này. Cô giáo khen mẹ thế kia. Bây giờ mẹ phải ráng thêm một tí nữa. Tí ơi, mẹ chưa bao giờ được ai khen tặng và ghi nhận như thế.”
Và từ đó, bà bắt đầu thể hiện rõ nét hơn mỗi khi tôi làm gì đó “tàm tạm được”.
P.S: Có một lượng dopamine cực cao trong não cũng không tốt. Quá liều gây ra hành vi thiếu suy nghĩ, bốc đồng và nghiện ngập. Các nhân vật trong phim Fast and Furious được bơm quá liều dopamine. Tác giả không chịu trách nhiệm nếu bạn đọc xử dụng bài này vào mục đích sai.
Related posts:
Nội Dung Khác
Leave a Reply